Interviewed by Mirror Thailand
' เราอาจรักตัวเองได้มากขึ้น จากการเปลือยเปล่าผ่านเลนส์กล้อง ' ภาพถ่าย : โศภิรัตน์ ม่วงคำ สัมภาษณ์และเขียนโดย : BY KIMBEEL
หลายคนคงนึกภาพตัวเองถ่ายภาพนู้ดไม่ออก แต่ใครจะรู้ว่าการถ่ายภาพนู้ดสามารถสร้างความเปลี่ยนแปลงในแง่จิตใจให้เราได้มากกว่าที่คิด
คนที่เราชวนมาพูดคุยในคราวนี้คือช่างภาพนู้ดมืออาชีพ แมท—โศภิรัตน์ ม่วงคำ หรือที่หลายคนรู้จักในนาม ‘ผู้หญิง ถือกล้อง’ ที่หลงใหลแสงเงา เรือนร่าง และผิวมนุษย์ โดยเริ่มจากการเก็บภาพตัวเองที่ชอบการเปลือยเปล่าเวลาอยู่คนเดียว มาถึงตอนนี้เธอทำงานกับแบบมาแล้วนับพันคน ซึ่งเต็มไปด้วยความหลากหลายทั้งแง่สัญชาติ เพศ และวัย
เราคงไม่ต้องมาพูดถึงอีกแล้วว่าภาพนู้ดเป็นศิลปะหรืออนาจาร แต่เราอยากชวนคุณแมทมาพูดคุยถึงแง่มุมอื่นๆ ของการถ่ายภาพนู้ดในส่วนที่เกี่ยวข้องกับความเป็นหญิงและส่วนที่เกี่ยวพันกับความเป็นมนุษย์ด้วย
ใครๆ ก็ถ่ายภาพนู้ดได้ เป็นแบบได้ทั้งนั้น
Q : การถ่ายภาพนู้ดสามารถสร้างความเปลี่ยนแปลงให้กับแบบที่ถูกถ่ายได้อย่างไรบ้าง
A : การถ่ายภาพนู้ดจะสามารถ empower คนได้ ถ้าเราให้ค่ากับจรรยาบรรณพื้นฐานในการถ่าย พอๆ กับการใส่ใจทางด้านเทคนิคการถ่ายภาพ เพราะความสวยเป็นเรื่องรสนิยม แต่การให้เกียรติมนุษย์เป็นเรื่องพื้นฐานสากลในการใช้ชีวิตบนโลกร่วมกัน
ดังนั้น ก่อนถ่ายเราต้องมาพูดคุยในเรื่องของทัศนคติกันก่อน ว่าทุกคนมีมุมที่สวยในแบบของตัวเอง เขาต้องพร้อมที่จะเปิดใจและกล้ามองตัวเองในมุมอื่นๆ ผ่านสายตาของเรา เราจะให้เวลาเขาได้ไปทบทวนความคิดตัวเองและค่อยกลับมาคุยกันอีกที เราต้องการให้เขาพร้อมทั้งกายและใจ แต่ด้วยงานที่ทำอย่างต่อเนื่อง เราถ่ายคนทั่วไปเป็นหลัก มันทำให้คนที่เห็นงานเรา ก็จะเข้าใจและรับรู้ได้ว่า ใครๆ ก็ถ่ายภาพนู้ดได้ เป็นแบบได้ทั้งนั้น
หลังจากที่ได้เห็นภาพตัวเอง เขาน้ำตาคลอและบอกว่ารู้สึกชอบตัวเองขึ้นกว่าเดิมมาก
Q : อยากให้ยกตัวอย่างของการเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้ชัดสักหน่อย
A : ยกตัวอย่างงานที่เราเคยถ่ายในเทศกาลหนึ่งที่มีโปรเจคต์สำหรับ empower ผู้หญิง โดยจะถ่ายผู้หญิง 30 คน ต่างสัญชาติ ศาสนา อายุ
ตอนนั้นมีผู้หญิงละตินคนหนึ่งย้ายมาอยู่ไทย [ที่ค่านิยมความงามต่างออกไปจากละตินอเมริกา] จากคนที่เคยมีความมั่นใจกลายเป็นไม่มั่นใจ จนถึงขนาดไม่อยากแก้ผ้าและไม่อยากมีเซ็กส์กับแฟน ยิ่งพอมีลูก หน้าท้องก็เริ่มลาย จนทำให้เขารู้สึกไม่รักตัวเองเหมือนเคย
วิธีการของเราคือการหาจุดเชื่อมกับเขา ให้เรารู้สึกไปกับเขาเพื่อจะปลดปล่อยตัวเองผ่านการถ่ายภาพ อย่างเคสนี้เราบอกว่าเราชอบผู้หญิงละตินนะ เพราะเคยเจอคนละตินที่เต้นสวย แล้วลองขอให้เขาเต้นให้ดู ระหว่างที่เขาเต้นก็ถ่ายภาพไปด้วย หลังจากที่ได้เห็นภาพตัวเอง เขาน้ำตาคลอเลย เขาบอกว่ารู้สึกชอบตัวเองขึ้นกว่าเดิมมาก หลังจากงานจบเขาก็ส่งอีเมลมาบอกอีกว่า เขารู้สึกแฮปปี้ และรู้สึกว่าตัวเองกลับมามีคุณค่าอีกครั้ง แล้วก็ขอบคุณเราที่ทำให้เขาได้เห็นตัวเองในมุมนั้นอีกครั้ง
SMART GIRL is a new sexy
Q : ทุกวันนี้ยังจำเป็นอยู่ไหมที่ต้องเป็นคนรูปร่างดีเท่านั้น ถึงจะเรียกว่าเป็นหุ่นที่เซ็กซี่
A : ถ้าคำว่าเซ็กซี่แปลว่า เย้ายวนหรือดึงดูดใจ เราว่ามันเป็นเรื่องของรสนิยมล้วนๆ แต่ที่เรามีคำถามถึงความเซ็กซี่คือ คนต้องมีรูปร่างดีเท่านั้นเหรอ ถึงจะเรียกว่าเซ็กซี่?
ในตอนนี้เราคิดว่า Smart Girl is a new sexy ผู้หญิงสวยอาจจะดึงดูดให้เราอยากจะรู้จัก แต่คนที่ทำให้เราอยากอยู่ด้วยอยากคุยด้วยก็คือคนที่มีทัศนคติที่ดี มันไม่ใช่เรื่องของรูปร่างแล้ว ถ้ามองว่าผู้หญิงหุ่นดีกว่าจะทำให้ผู้ชายเข้าหา อันนี้ว่าไม่จริง พอเรื่องความหลากหลายเข้ามาเป็นเทรนด์ ทำให้คนเริ่มรู้จักตัวเองมากขึ้นว่าจริงๆ เราชอบคนแบบไหน ไม่ใช่ชอบแบบตามค่านิยมที่เขาพูดกันว่าต้องเป็นแบบไหนถึงสวย กล้าที่จะจริงใจกับความรู้สึกตัวเอง ชัดเจนกับความรู้สึกตัวเองมากขึ้น
ภาพนู้ดมีความขบถในตัวเอง ในการประท้วงคนส่วนหนึ่งมักเลือกถอดเสื้อผ้าออก
Q : จำเป็นไหมว่าคนต้องเข้าใจศิลปะหรือนู้ดอย่างถ่องแท้ เพื่อจะเข้าใจงานของคุณ
A : สิ่งที่เรากำลังทำทุกวันนี้ คือการนำ ‘นู้ด’ มาถ่ายทอดในบริบทที่ต่างออกไป งานเราอาจจะพูดเรื่อง ความไม่เท่าเทียม, การเมือง, ความเชื่อ, วัฒนธรรมย่อย ฯลฯ ก็ได้ ขึ้นอยู่กับสิ่งที่เราสนใจและรู้สึก ณ ขณะนั้นๆ
นั่นหมายความว่า ต่อให้คุณไม่ได้จบศิลปะหรือไม่เข้าใจนู้ด แต่คุณจะเข้าใจในบริบทอื่นๆ เพราะสิ่งที่เราทำ เป็นสิ่งที่ได้รับแรงบันดาลใจมาจากข้อเท็จจริงบนโลกนี้ มันเหมือนว่าภาพนู้ดมีความขบถบางอย่างในตัวเอง ถ้าลองสังเกตจะเห็นว่างานประท้วงหรือการเรียกร้องอะไรบางอย่าง คนส่วนใหญ่มักเลือกจะถอดเสื้อผ้าออก เพื่อแสดงเจตจำนงในเรื่องที่พวกเขาต้องการสื่อสาร
ภาพนู้ดมีบริบทอื่นๆ ด้วย ไม่ใช่แค่ ‘ศิลปะหรืออนาจาร’
Q : ตอนนี้สังคมไทยมองงานนู้ดเป็นแบบไหน
A : เราว่าสังคมไทยตอนนี้ดีขึ้นกว่า 7-8 ปีที่แล้วมาก อาจจะเป็นเพราะว่าคนรุ่นใหม่เปิดรับสิ่งใหม่ๆ มากขึ้น คือเขาไม่ได้เชื่อในสิ่งที่ทำตามๆ กันมาแบบไม่มีเหตุผลอีกต่อไป เวลาพวกเขาสนใจอะไร พวกเขาก็จะศึกษาเอง ตัดสินใจเอง และในยุคที่โลกออนไลน์สำคัญ การหาข้อมูลไม่ยากเลย คนรุ่นใหม่กล้าที่จะแตกต่างมากขึ้น หน้าที่ของเราก็คือทำงานอย่างต่อเนื่องไปเรื่อยๆ
แต่เราก็ไม่เถียงนะ ว่ายังมีคนที่ไม่เข้าใจอยู่เหมือนกัน เราคิดว่า งานนู้ดไม่ใช่สิ่งใหม่ในประเทศไทย เพียงแต่ว่าภาพถ่ายที่เป็นนู้ด มันเป็นสิ่งใหม่ เพราะว่าสมัยก่อนคนเราเห็นภาพนู้ดมาจากนิตยสารผู้ใหญ่ มันเป็นภาพจำจากตรงนั้น การทำงานอย่างต่อเนื่องของเรา จะทำให้เขาเข้าใจได้ว่า ภาพนู้ดมันมีบริบทอื่นๆ ด้วยนะ ไม่ใช่แค่ให้มานั่งเถียงกันว่าเป็นศิลปะหรืออนาจารเท่านั้น
ต่อให้ไม่ใส่เสื้อผ้าเวลาทำงาน เขาก็ต้องได้รับการให้เกียรติ
Q : มีสิ่งที่น่ากังวลเกี่ยวกับการถ่ายภาพนู้ดในไทยไหม
A : ถ้าในวงการการถ่ายภาพนู้ด สิ่งที่เราห่วงมากๆ ก็คือเรื่องของการจรรยาบรรณทั้งตัวช่างภาพหรือแบบเอง เพราะทุกวันนี้แบบที่เข้ามามีอายุน้อยลงเรื่อยๆ ความไม่ประสีประสาของแบบ อาจจะเป็นผลเสียถ้าเกิดเจอคนถือกล้องที่เอากล้องมาบังหน้าและมีเจตนาแฝง
สำคัญที่สุดคือ ก่อนจะรับงาน แบบควรตรวจสอบช่างภาพก่อน เรียนรู้การทำงานอย่างมืออาชีพและการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า ถ้าในกรณีถูกหลอกหรือว่าถูกลวนลาม สำหรับช่างภาพก็อยากให้นึกถึงความเป็นมนุษย์ที่อย่างน้อยก็ต้องรู้จักการให้เกียรติแบบ การจ่ายเงิน คือซื้อเวลาทำงาน ไม่ได้ซื้อเกียรติของแบบ ไม่ว่าแบบนั้นจะไม่ได้ใส่เสื้อผ้าเวลาทำงานเลยก็ตาม ก็ไม่ได้แปลว่าเขาจะต้องไม่ได้รับการให้เกียรติ
บางครั้งเราหนีไม่พ้นอคติที่ว่า “ผู้หญิงที่ไม่เคอะเขินกับเรื่องการเปลือย คือง่ายหรือกร้านโลก”
Q : ข้อได้เปรียบ เสียเปรียบ ในฐานะช่างภาพผู้หญิงหญิง มีอะไรบ้าง
A : ถ้าในต่างประเทศ ที่เคยทำงานมา แทบจะไม่มีข้อได้เปรียบหรือเสียเปรียบอะไร เพราะเขาดูที่ตัวงานเป็นหลัก
แต่ถ้าในประเทศไทย ข้อได้เปรียบของความเป็นผู้หญิงคือ ถ้าแบบเป็นผู้หญิง แบบก็อาจจะมีความเชื่อใจได้ง่ายกว่า มีความลื่นไหลในการทำงาน ไม่เคอะเขิน ส่วนข้อเสียเปรียบ อาจจะเป็นเพราะว่าต่อให้เราทำงานอยู่ในฐานะช่างภาพ แต่ถ้าเป็นงานส่วนตัวที่แบบเป็นผู้ชาย เราก็จำเป็นต้องดูแลตัวเองมากๆ เช่นกัน เพราะว่าเวลาทำงานส่วนใหญ่ เราอยู่กับแบบสองต่อสอง ทำให้บางครั้งเราหนีไม่พ้นอคติที่ว่า “ผู้หญิงที่ไม่เคอะเขินกับเรื่องการเปลือย คือต้องง่ายหรือกร้านโลก” แต่ทุกอย่างก็อยู่ที่การวางตัวของตัวเองเป็นสำคัญ
อีกเรื่องที่อาจจะไม่ใช่ข้อเสียเปรียบทางตรง เพียงแต่ว่าบางครั้งเราอยากให้พูดถึงตัวงานที่เราทำมากกว่าเพศสภาพของเรา เพราะสิ่งที่เราค่อนข้างได้ยินบ่อยคือ “มีแบบให้ถ่ายเยอะหรือคนให้ความสนใจเพราะว่าเราเป็นผู้หญิง ที่ถ่ายนู้ด” คือเราอยากให้ดูที่ผลงานมากกว่า
